Dişlere ve Dişsiz Alanlara İletilen Stresin Dengelenmesi

Posterior bölgede suni diş sayısının azaltılması: Posterior bölgedeki protez kaidesinde yer alan suni diş sayısı azaltılarak, çiğneme kuvvetlerine maruz kalacak protez alanı daraltılmaya
çalışılır.

Suni dişlerin bukkolingual genişliğinin azaltılması: Çiğneme kuvvetlerine maruz kalan protez alanının daraltılmasının bir diğer yöntemi bukkolingual genişliği az olan suni dişlerin
tercih edilmesidir. Böylece protez kaidesi altındaki dokulara daha az kuvvet iletilmesinin yanı sıra, kuvvetlerin etkisi altında protez kaidesinde oluşacak hareket miktarı sınırlandırılarak,
destek dişlere iletilen tork etkisi de minimuma indirilebilir.

Tüberküllerin keskinliğinin korunması: Okluzal uyumlamaların yapılması esnasında, suni dişlerin tüberkül keskinliği korunarak çiğneme etkinliği arttırılıp, fonksiyon için gereken
çiğneme kuvvetinin minimuma indirilmesi amaçlanır. Böylece destek dokulara iletilen stres miktarı kontrol edilmiş olur.

Nöromüsküler kontrol: Hastanın dudakları, yanakları ve dil hareketlerinin kontrolü konusundaki yeteneği protez tutuculuğu ve dolayısıyla destek dokulara gelen stresin azaltılmasında
önemli rol oynar. Ancak protez kaidesinin planı ve cilalı yüzeyleri, hastanın protezini yerinde tutması için gereken kontrol kabiliyetini büyük ölçüde etkiler.

Rijit ana bağlayıcı: Protez kaidelerinde farklı eksenler etrafında ortaya çıkan hareketleri azaltabilmek ve yükün destek dişler ve dişsiz bölgelerde arkın her iki tarafında eşit şekilde
dağıtılmasını sağlayabilmek için ana bağlayıcıların rijit yapıda olması gerekir. Protez kaidesinin güçlü bir ana bağlayıcı ile arkın karşı tarafındaki dişli bölgeye uzatılması ve protezin bu
bölgeden çeşitli tutucularla desteklenmesi sayesinde kaide hareketleri ve stresler minimuma indirilebilir.

Direkt tutuculuk: Protezin tutuculuğunda ve streslerin kontrol edilmesinde, tutucu kroşe kolunun kontur yüksekliği ile olan ilişkisi veya kroşenin konumu, sayısından daha önemlidir;
çünkü tutucu kroşe kolu, yıkıcı kuvvetleri destek dişlere ileten bölümlü protez elemanıdır. HBP planlaması yapılırken, çok fazla sayıda kroşe kullanımı alışkanlık haline gelmiştir. Planlamada kullanılacak olan kroşe sayısının belirlenmesinde sınıflamanın modifikasyon boşlukları esas alınır; ancak her destek dişe kroşe yerleştirilmesi hatalı bir yaklaşımdır.

En ideal kroşe planı dörtgensel (quadrilateral) plandır. Dört kroşe üzerinde emniyetle yerleşen protezde tutuculuğun yanısıra, kaldıraç etkisi de dengelenmiş olur (Şekil 1-37).

Şekil 1-37. Dörtgensel kroşe planında, dişsiz boşlukların her iki ucunda kroşe yer alır. Bu durum maksimum tutuculuk ve stabilite oluşturur.

Kroşelerin konumları belirlenirken, her iki taraftakiler mümkün olan en arka dişlere, diğerleri
ise estetiğin izin verdiği oranda ön bölgeye yerleştirilir.

Üç destek diş üzerinde yer alan üçgensel (triangular veya tripod) plan da avantajlıdır. Desteklerin
birbirinden mümkün olduğu kadar uzak tutulması sayesinde tutucu kroşeler ile protez
en geniş alanda yerleşecektir (Şekil 1-38).

Şekil 1-38. Üçgensel kroşe planı, modifikasyon boşluğu içeren Cl II vakalarında en ideal kroşe tasarımıdır.

Genelde dental arkın her iki tarafında birer adet kroşe kullanılmasıyla elde edilen bilateral kroşe planı diğerleri kadar avantajlı olmasa da destek diş sayısının sınırlı olduğu durumlarda
ne yazık ki; tek seçenektir. Terminal destek dişlerin konumu dikkate alınmadan, arkın her iki tarafında da kroşe kullanılır. Bilateral plandaki kroşelerin protez kaidesi tarafından oluşturulan kaldıraç kaynaklı streslere karşı direnci çok azdır (Şekil 1-39).

Şekil 1-39. Bilateral kroşe planı Cl I vakalarında geçerlidir.

İndirekt tutucular: İndirekt tutucu, serbest sonlu protezin fulkrum ekseni etrafındaki dokudan uzağa doğru rotasyonuna engel olarak, kaidenin yer değiştirmesini önler ve bu şekilde
kuvvetlerin dengelenmesini de sağlar. Fulkrum ekseninin protez kaidesine göre karşıt tarafında yer alan indirekt tutucu, kaldıracın mekanik avantajını kullanarak, protez kaidesinin
sadece rezidüel kretlerden uzağa doğru hareketi esnasında etkili olur (Bkz. İndirekt Tutucular; Bölüm 4).